Schermtijd voor kinderen

Beeldschermen, je ziet ze overal! Iedereen heeft tegenwoordig een telefoon in zijn broekzak en een televisie aan de muur. Super handig natuurlijk en ook ik zelf maak er veel gebruik van, maar is dit ook wel goed voor de ontwikkeling van onze kinderen?

Het korte antwoord is ‘nee’ maar dan zou dit wel een hele korte blog zijn. Daarom zal ik even uitleggen waarom niet en wat goede alternatieven zijn.

Prikkels

Op een beeldscherm gebeurt ontzettend veel. Beelden wisselen razendsnel doordat er in geknipt en geplakt is, de kleuren zijn vel, er zijn opvallende geluiden en constante bewegingen.

Ons brein kan een hoop aan, maar bij kinderen is het filtersysteem, de prefrontale cortex, nog volop in ontwikkeling. Die hersengebieden zorgen normaal gesproken voor het sorteren en filteren van prikkels, maar bij jonge kinderen werkt dat nog niet optimaal. Het gevolg? Vermoeidheid, prikkelbaarheid en moeite met concentreren.

Daarnaast lijdt ook de fantasie hieronder. Op een scherm krijgen kinderen kant-en-klare verhalen en beelden voorgeschoteld. Ze hoeven niet zelf te bedenken wat er gebeurt, waardoor het deel van het brein dat creatief spel aanwakkert juist mínder wordt geprikkeld, terwijl het eigenlijk de ruimte zou moeten krijgen om te groeien.

Sneller vervelen

Kinderen die gewend zijn aan filmpjes vol snelle prikkels, vervelen zich vaak sneller in de ‘echte’ wereld. In video’s gebeurt namelijk voortdurend iets: nieuwe beelden, geluiden en verrassingen volgen elkaar in hoog tempo op.

Valt die constante stroom ineens weg, dan voelt gewoon spelen of rustig lezen opeens saai. Daar komt bij dat veel schermtijd de fantasieontwikkeling kan afremmen. Voor een zelfverzonnen spel is verbeeldingskracht nodig en als die minder is, wordt het nóg lastiger voor je kind om zichzelf te kunnen vermaken.

Doorbreken van de vicieuze cirkel

Vaak lijkt de oplossing voor verveling een nieuw filmpje. Maar daarmee beland je al snel in een vicieuze cirkel: hoe vaker een scherm het “oplossingetje” is, hoe moeilijker het wordt om zelf weer leuk te spelen. Om de fantasie en het spelplezier terug te krijgen, is het dus belangrijk die cirkel bewust te doorbreken.

Dit lijkt misschien lastig. Je wilt tenslotte niet de hele dag zelf meespelen om je kind te vermaken. Maar dat is juist het mooie: dat hoeft helemaal niet!

Zorg voor wat aantrekkelijk speelgoed en geef je kind de ruimte om zelf te ontdekken. De kunst is om niet het voortouw te nemen. Laat je kind het tempo bepalen en het spel zelf vormgeven. In het begin kan dat wat onwennig zijn en duurt het misschien even voordat het spel op gang komt. Maar hoe vaker je dit doet, hoe sneller je kind het oppakt.

En het leukste? Als het eenmaal loopt, kan zo’n fantasierijk spel verrassend lang doorgaan. Kinderen kunnen zich echt uren vermaken met hun eigen ideeën (en een beetje speelgoed natuurlijk).

Mag mijn kind dan nooit meer op een beeldscherm kijken?

Natuurlijk wel! Beeldschermen horen nu eenmaal bij onze tijd, en je bent absoluut geen slechte ouder als je kind af en toe een filmpje kijkt. Het gaat vooral om hoe vaak en wát er gekeken wordt.

Mijn advies: kies voor filmpjes met weinig prikkels die passen bij de leeftijd. De kinderseries die wij vroeger keken, waren vaak een stuk rustiger dan veel moderne programma’s. Old-school favorieten zoals Kabouter Plop of Tik Tak (nee, niet te verwarren met TikTok 😉) zijn voorbeelden van series die prima geschikt zijn.

Er zijn ook nieuwe series die bewust rustig zijn opgezet, zoals Bluey of mijn persoonlijke favoriet: Mellow. Daarentegen bevatten series zoals Cocomelon een overvloed aan prikkels en zijn daarom juist af te raden.

Onthoud: het hoeft niet perfect te zijn. Af en toe een filmpje kijken mag best, zolang je de balans bewaart en bewust kiest wát je kind kijkt. Geef je kind daarnaast speelgoed, tijd en de ruimte om zelf te spelen. Je zult merken dat ze zich daardoor urenlang kunnen vermaken. Zo blijft schermtijd leuk én eindigt je dag met een blije, creatieve peuter vol energie en fantasie.